نحوه محاسبه مقدار لوله و اتصالات برق مورد نیاز برای یک پروژه

یکی از اولین و مهم‌ترین مراحل در اجرای یک پروژه برق‌کشی اصولی، برآورد دقیق مصالح است. محاسبه غلط مقدار لوله و اتصالات برق می‌تواند منجر به توقف پروژه، افزایش هزینه‌ها و هدررفت منابع شود. خوشبختانه با دنبال کردن یک فرآیند سیستماتیک و رعایت چند نکته کلیدی، می‌توانید این کار را با دقت بالا انجام دهید.

این مقاله یک راهنمای گام‌به‌گام برای محاسبه مقدار لوله و اتصالات مورد نیاز برای پروژه‌های کوچک و بزرگ ارائه می‌دهد.

گام اول: مطالعه دقیق نقشه های اجرایی

همه چیز از نقشه شروع می‌شود. قبل از هر کاری، شما نیاز دارید به:

• پلان معماری: برای درک دقیق از ابعاد فضاها، موقعیت دیوارها و سقف‌ها.
• پلان تاسیسات برق: برای دیدن مسیرهای دقیق عبور لوله‌ها، محل کلید و پریزها، تابلوهای برق، قوطی کلیدها و نقاط روشنایی.

بر روی پلان برق، مسیر هر رشته لوله را از نقطه شروع (مثلاً تابلو) تا نقطه پایان (مثلاً یک پریز) با دقت دنبال کنید.

گام دوم: تعیین مسیرهای عبور لوله (در کف، دیوار یا سقف؟)

نحوه محاسبه تا حد زیادی به مسیر عبور بستگی دارد:

• عبور از داخل دیوار (ثابت): برای مسیرهای عمودی و ارتباط به قوطی کلید و پریز.
• عبور از داخل کف (داکت یا زیر ملات): برای مسیرهای افقی در کف.
• عبور از داخل سقف (کاذب یا ثابت): برای مسیرهای منتهی به روشنایی‌ها.

برای هر مسیر، باید نوع لوله (مانند PVC، فلکسی، گالوانیزه) را نیز بر اساس شرایط محیط و مقررات مشخص کنید.

گام سوم: محاسبه مقدار لوله (روش طاقه و درصد پرت)

محاسبه را می‌توان به دو روش انجام داد:

1. روش دقیق (با احتساب مسیرها):

• برای هر مسیر لوله‌کشی روی نقشه، طول مسیر افقی و عمودی را با استفاده از مقیاس نقشه اندازه‌گیری کنید.
• ضریب اطمینان: به این طول‌های محاسبه شده، بین 10 تا 15 درصد اضافه کنید. این درصد برای پرت‌های کاری برش خوردن لوله، پیچ‌وخم‌های غیرمنتظره و خطاهای محاسباتی در نظر گرفته می‌شود.
  (مجموع طول تمام مسیرها) + (15% از آن) = مقدار لوله مورد نیاز

2. روش سرانگشتی (تخمینی):
   این روش برای برآورد اولیه یا پروژه‌های کوچک مفید است. به عنوان مثال، برای یک واحد مسکونی، می‌توان از نسبت‌های زیر استفاده کرد:

• به ازای هر متر مربع زیربنا، بین 0.5 تا 1 متر لوله برق در نظر گرفته می‌شود. این عدد بسته به تعداد کلید و پریز و نوع پروژه می‌تواند متغیر باشد.

مثال عملی:
فرض کنید طول کل مسیرهای لوله در نقشه یک واحد 100 متری، 80 متر شده است.
10% پرت = 8 متر
مقدار لوله نهایی = 88 متر

اگر لوله به صورت طاقه‌ای (مثلاً طاقه 30 متری) خریداری می‌شود:
تعداد طاقه = 88 ÷ 30 ≈ 3 طاقه

گام چهارم: محاسبه اتصالات برق

این بخش نیاز به دقت و شمارش دارد. برای هر نوع اتصال، آن را روی نقشه شناسایی و تعداد آن را مشخص کنید.

انواع اصلی اتصالات و روش شمارش:

1. قوطی (جعبه) کلید و پریز: تعداد آن‌ها مستقیماً از روی پلان برق قابل شمارش است. برای هر کلید، پریز یا تلفن یک قوطی در نظر گرفته می‌شود.
2. تغییر جهت‌ها (زانویی): در هر نقطه از مسیر لوله که نیاز به چرخش 90 درجه دارید، یک زانویی نیاز است. اگر از لوله PVC استفاده می‌کنید و با حرارت خم می‌کنید، تعداد زانویی‌ها کمتر می‌شود.
3. اتصال سه‌راه (سه‌way): برای انشعاب‌گیری از یک مسیر اصلی.
4. بوشن (Coupler): برای اتصال دو لوله به هم در مسیرهای طولانی. به ازای هر اتصال دو لوله، یک بوشن نیاز دارید.
5. درپوش (End Cap): برای محافظت از لوله‌های تمام شده تا زمان کشیدن سیم.
6. بست لوله (Pipe Clip/Strap): برای مهار کردن لوله به دیوار یا سقف. معمولاً هر 1 تا 1.5 متر یک بست نیاز است.

نکته طلایی: برای اتصالات نیز یک ضریب اطمینان 5 تا 10 درصدی در نظر بگیرید، زیرا ممکن است در حین اجرا شکسته یا گم شوند.

گام پنجم: تهیه لیست مصالح (BOQ)

پس از انجام محاسبات، همه اقلام را در یک جدول خلاصه کنید. این جدول همان لیست خرید شما خواهد بود.

نتیجه‌گیری

محاسبه دقیق لوله و اتصالات برق اگرچه در ابتدا زمان‌بر به نظر می‌رسد، ولی در نهایت در زمان و هزینه شما صرفه‌جویی قابل توجهی می‌کند. با تسلط بر نقشه‌ها، درنظرگرفتن پرت مصالح و تهیه یک لیست مصالح منظم، می‌توانید از هدررفت مواد جلوگیری کرده و پروژه خود را به شکلی روان و حرفه‌ای به پیش ببرید. به یاد داشته باشید، یک برآورد دقیق، اولین قدم برای یک اجرای بدون نقص است.